نگاهی به سیر تکاملی رابط کاربری موبایل سامسونگ: از تاچ ویز تا One UI

سابقه فعالیت سامسونگ در زمینه طراحی و ایجاد رابط کاربری موبایل به بیش از یک دهه می‌رسد و این برند پیش از پیدایش گوشی‌های هوشمند وارد این حوزه شد. در این مطلب قصد داریم سیر تکامل رابط‌های کاربری موبایل سامسونگ را به‌صورت مختصر بررسی کنیم.

بسیاری از طرفداران گوشی‌های سامسونگ در مورد کارآمد بودن نرم‌افزار گوشی‌های جدید این کمپانی توافق نظر دارند. رابط کاربری جدید گوشی‌های سامسونگ یعنی One UI ویژگی‌های کاربردی زیادی دارد و اپلیکیشن‌های پیش فرض (Bloatwares) زیادی در آن به چشم نمی‌خورد. در ضمن طبق وعده سامسونگ به‌زودی یکی از بهترین به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری سامسونگ برای این رابط کاربری منتشر می‌شود؛ البته رابط کاربری گوشی‌های سامسونگ همیشه به این اندازه جذاب نبوده و مشکلاتی داشته‌اند؛ مخصوصا رابط کاربری تاچ ویز (TouchWiz).

اگر دوست دارید بدانید سامسونگ چگونه وارد صنعت موبایل شد یا ویژگی‌های نرم‌افزاری موبایل ارائه شده توسط آن از چه زمانی به وجود آمده‌اند، این مطلب را از دست ندهید. در ادامه همراه روزکالا باشید تا از تکامل رابط کاربری موبایل سامسونگ مطلع شوید.

پیدایش رابط کاربری تاچ ویز

پس از ایجاد تاچ ویز کاربران تصور می کردند که تاچ ویز همان اندروید است و شباهت‌های زیادی با هم دارند. زمان پیدایش پوسته‌های نرم‌افزاری سامسونگ به سال‌های قبل از ظهور گوشی‌های هوشمند بازمی‌گردد. گوشی سالستیس (Solstice) که در سال ۲۰۰۹ عرضه شد، نخستین گوشی دارای رابط کاربری تاچ ویز بود و مدل بعدی این گوشی یعنی سالستیس ۲ نیز در سال ۲۰۱۰ با تاچ ویز ۲.۰ عرضه شد.

نسخه سوم این رابط کاربری با نخستین نسخه اندروید عرضه و گوشی گلکسی S در سال ۲۰۱۰ با رابط کاربری TouchWiz 3.0 روانه بازار شد. سامسونگ پس از عرضه این نسخه از رابط کاربری خود رویکردی را انتخاب کرد که نسبت به ساختار اندروید پایه کاملا متفاوت بود. این برند پوسته خود را به میزان زیادی بر پایه مجموعه ویژگی‌های گوگل طراحی و برای پوسته نرم‌افزاری خود ظاهری کاملا منحصربه‌فرد ایجاد کرد. به‌عنوان‌مثال در نخستین نسخه‌های تاچ ویز امکان سازمان‌دهی مجدد هوم اسکرین‌ها، ایجاد میانبرهای سازمان‌دهی شده و انتخاب ویجت‌های سفارشی‌سازی‌ شده که در آن زمان در هیچ گوشی دیگری وجود نداشتند، امکان‌پذیر شده بود. ویجت‌ها ویژگی شاخص تاچ ویز محسوب می‌شدند.

سامسونگ با ایجاد تاچ ویز TouchWiz 4.0 بر مبنای اندروید ۲.۳ Gingerbread و استفاده از آن در گوشی بسیار محبوب گلکسی S2، به تغییراتش در تاچ ویز ادامه داد و این نسخه از رابط کاربری خود را در گوشی گلکسی S3 با اندروید ۴.۰ نیز به کار گرفت. رابط کاربری سامسونگ ویژگی‌های جدیدی همچون کنترل مرورگر با ژست‌های حرکتی، دستیار مجازی S voice، حالت تصویر در تصویر و قابلیت اسپلیت اسکرین برای تقسیم نمایشگر به دو قسمت و استفاده هم‌زمان از اپلیکیشن‌ها را در خود جای داده بود.

در ضمن سامسونگ در گلکسی S3 طرح نام‌گذاری و ظاهر پوسته تاچ ویز را تغییر داد. با ایجاد این تغییرات رابط کاربری گرافیکی گوشی شیک‌تر و ظاهری سبز به خود گرفت و سامسونگ این رابط را تجربه کاربری تاچ ویز نیچر «TouchWiz Nature UX» نامید. یکی از ویژگی‌های شاخص این رابط کاربری جدید افکت ایجاد موج‌های حلقه‌های دایره‌ای شکل در آب (زمانی که قطره‌ای در مقداری آب می‌افتاد یا در اطراف آب باد می‌وزد) در صفحه لاک اسکرین بود. شاید اکنون چنین افکتی کاملاً ساده به نظر برسد و هیچ جذابیت خاصی نداشته باشد؛ اما در آن زمان توجه افراد زیادی را به خود جلب کرد.

گلکسی S2 و S3 با رابط‌های کاربری جذاب خود در آن زمان، سکوی پرتاب سامسونگ در صنعت موبایل و زمینه‌ساز برتری کنونی سامسونگ شدند. پس از عرضه این گوشی‌ها ویژگی‌های جذاب رابط‌های کاربری سامسونگ یکی پس از دیگری به وجود آمدند. سامسونگ در آن زمان  گوشی‌هایش را علاوه بر اندروید با اپلیکیشن‌های ازپیش‌نصب‌شده‌ای مثل چت آن (chat on)، سوشال هاب (Social Hub)، موزیک هاب (Music Hub) و چند اپلیکیشن دیگر روانه بازار کرد.

TouchWiz Nature UX 2.0: شروعی تازه

سامسونگ با آغاز استفاده از رابط کاربری TouchWiz Nature UX، موفق شد با ایجاد نسخه دوم این رابط کاربری یعنی  TouchWiz Nature UX 2.0 در گوشی گلکسی S4، امکان ایجاد تغییرات بیشتری را در رابط کاربری گوشی فراهم کند. این برند به لطف استفاده از رابط کاربری جدید خود در گوشی پرچم‌دار جدیدش توانست ویژگی‌هایی مثل ردیابی چشم برای اسکرول خودکار در صفحات وب را ایجاد کند. کاربران گلکسی S4 به لطف ویژگی جذاب می‌توانستند تنها با نگاه کردن به سمت پایین یا بالای نمایشگر گوشی، صفحات وب را به سمت پایین یا بالا اسکرول کنند؛ این اما اشتیاق زیاد سامسونگ برای ایجاد ویژگی‌های افزاری در گوشی‌های جدید خود، باعث برانگیخته شدن انتقادات از سوی بررسی‌کنندگان این برند شد.

منتقدان مخالف وجود ویژگی‌ها و اپلیکیشن‌های ازپیش نصب شده غیرضروری در گوشی‌های سامسونگ بودند که از میان آن‌ها می‌توان به ژست‌های حرکتی، قابلیت متوقف شدن پخش ویدیو در صورت نگاه نکردن کاربر به نمایشگر و قابلیت ترجمه اختصاصی سامسونگ یعنی S Translator اشاره کرد. در ضمن چرخیدن بین منوی تنظیمات هم سخت‌تر و سخت‌تر می‌شد.

به‌طور کلی می‌توان گفت رابط کاربری تاچ ویز نیچر تنها یک پوسته اندرویدی سنگین نبود، بلکه ویژگی‌های زیادی هم داشت که باعث سنگین شدن آن شده بوده یودند. سامسونگ باز هم به ایجاد ویژگی‌های جدید در نسخه‌های نرم‌افزاری مختلف ادامه داد. این برند با استفاده از تجربه کاربری Nature UX 2.5 ظاهر محیط امنیتی سامسونگ ناکس (Samsung Knox) را کاملاً تغییر داد و حالت کار کردن با یک دست (One hand mode) را نیز برای گلکسی نوت ۳ نیز ایجاد کرد.

Nature UX 3.0 رابط کاربری سامسونگ را ساده‌تر و پیچیدگی منوی تنظیمات را در آن زمان برای گلکسی S5کمتر کرد؛ اما این برند اپلیکیشن منوی شناور تول باکس (Tool box) و همچنین خبرخوان مای مگزین (My Magazine) را به پوسته خود اضافه کرد.

سامسونگ رابط کاربری جدید خود در گلکسی S6 را با همان نام تاچ ویز معرفی و TouchWiz 5.0 را برای این گوشی معرفی کرد. طراحی سخت‌افزاری جدید زمینه ایجاد تغییرات نرم‌افزاری جدید را نیز فراهم کرد و سامسونگ پس از این اتفاق اقدامات مؤثری را مثل حذف صداهای آزاردهنده رابط کاربری، ساده‌سازی تنظیمات مختلف، ساده‌سازی آیکون‌های قابلیت مولتی ویندو (Multiwindow) و تولباکس را انجام داد.

اگرچه سامسونگ برخی از اپلیکیشن‌های غیرضروری را نیز در رابطه جدید خود حذف کرد و در ایجاد تغییرات در آن مستقیماً از اندروید لالی پاپ (اندروید ۵) الگوبرداری کرد؛ البته رنگ خاص عناصر رابط کاربری همچنان باقی ماندند.

تاچ ویز به برخورداری از ویژگی‌های جدید در هر نسخه جدید، معروف شد؛ اما سامسونگ به اشتباهش پی برد و سعی کرد رویکردش را اصلاح کند. این برند رابط کاربری TouchWiz 6.0 و TouchWiz Grace UX را با ساختار مرتب‌تری عرضه کرد؛ بنابراین گوشی‌های گلکسی S6 و S7 با رابط‌های کاربری بهتری عرضه شدند و سامسونگ پروژه طراحی رابطه کاربری کاملاً جدید خود را آغاز کرد.

سامسونگ اکسپرینس: نسلی جدید

نسخه‌های جدید تاچ ویز دیگر تفاوتی با نسخه‌های اولیه نداشت و نسخه‌های مختلف قابل‌تشخیص نبودند. به همین دلیل سامسونگ رابط کاربری گلکسی S8 را سامسونگ اکسپرینس (Samsung Experience) نامید.  رابط کاربری جدید سامسونگ همراه با اندروید ۷ و اندروید ۸ عرضه شد و در گوشی‌های مختلف سامسونگ رده‌های قیمتی مختلف به کار گرفته شد.

در رابط کاربری گرافیکی سامسونگ که ظاهر کاملا متفاوتی داشت، شکل آیکون‌ها و طیف رنگ‌های رابط کاربری گوشی‌های سامسونگ کاملاً تغییر کرد. این تغییرات باعث شد رابط کاربری گوشی‌های سامسونگ ظاهر به روز تری پیدا کند و شیک‌تر به نظر برسد و بیش از هر زمان دیگری شبیه اندروید شود.

البته سامسونگ در این رابط کاربری هم شخصی‌سازی‌های مختص به خود را انجام داد و بخشی از عناصر رابط کاربری Edge UX که در گلکسی S6 استفاده شده بود، دوباره به کار گرفت که شامل قابلیت نمایشگر همیشه روشن (always-on display)، لانچر بازی و دیگر عناصر موجود در رابط کاربری مذکور می‌شد؛ حتی در این رابط کاری دکمه مربوط به بازگشت به‌جای سمت چپ درست مانند سایر گوشی‌های اندرویدی در سمت راست قرار گرفته بود.

سامسونگ در رابط کاربری سامسونگ اکسپرینس دستیار مجازی اختصاصی خود یعنی بیکسبی را برای نخستین بار به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های اکوسیستم سامسونگ معرفی کرد. در این رابط کاربری امکان استفاده از گجتی جدید به نام سامسونگ دکس (Samsung) همراه با برخی از گوشی‌های سامسونگ نیز فراهم شد. این گجت درواقع نوعی پایه است که از موس و صفحه‌کلید پشتیبانی می‌کند و با استفاده از آن می‌توانید از گوشی خود همچون کامپیوتری دسکتاپ استفاده کنید.

البته هیچ‌یک از این ویژگی‌ها تغییر بزرگ در رابط کاربری سامسونگ ایجاد نکردند. در به‌روزرسانی‌های بعدی گوشی‌های سامسونگ به اندروید ۸، در گوشی‌هایی که از این نسخه از اندروید پشتیبانی می‌کردند، تغییرات اندکی به وجود آمد و برخی از ویژگی‌ها بهبود یافتند که شامل عرضه نسخه ۲.۰ بیکسبای و پوشه‌های امنیتی (Secure Folders) می‌شد؛ اما در کل در این نسخه شاهد تغییر محسوسی در مقایسه با نخستین نسخه سامسونگ اکسپرینس نبودیم.

سامسونگ پس از عرضه نسخه‌های مختلف تاچ ویز درس‌های زیادی فراگرفته بود. کاربران سامسونگ اکسپرینس در مورد ویژگی‌هایی که خواستار استفاده از آن‌ها بودند، حق انتخاب بیشتری داشتند. اگرچه این رابط کاربری هنوز نسبت به نسخه پایه اندروید، کمی شلوغ بود؛ اما به نظر می‌رسید کارشناسان و صاحب‌نظران این حوزه، رابط کاربری جدید سامسونگ را دوست داشتند و این شرکت چند سری از گوشی‌های پرچم‌دار خود را همراه با آن روانه بازار کرد.

رابط کاربری One UI: ورود به عصر جدید

پس از عرضه اندروید ۹ سامسونگ بار دیگر رابط کاربری جدید خود را با نام متفاوتی معرفی کرد و نسخه بتای Samsung Experience 10.0 را با نام One UI 1.0 معرفی و در آن زمان همراه با گوشی پرچم‌دار گلکسی S10 عرضه کرد. سامسونگ در نسل جدید رابط کاربری خود تغییرات زیادی ایجاد و آن را ساده‌تر و کاربرپسند تر کرد.

درواقع تسهیل استفاده از نمایشگر بزرگ‌تر یکی از اهداف اصلی ایجاد رابط کاربری One UI بود. سامسونگ در رابط کاربری جدید خود منوهای و اپلیکیشن‌های اختصاصی خود را تغییر داد و چیدمان مهم‌ترین عناصر را طوری تنظیم کرد که کاربر بتواند با استفاده از انگشت شصت به‌راحتی به آن‌ها دسترسی داشته باشد. درواقع در رابط کاربری One UI توازن بین ویژگی‌های سفارشی‌سازی شده و آسان بودن استفاده از آن‌ها به میزان بسیار زیادی بهبود یافته بود.

در One UI بسیاری از ویژگی‌های Sansung Experirnce حفظ شده بود و قابلیت‌های مربوط به پایه Dex به میزان قابل‌توجهی بهبود یافته بود. همچنین یک حالت تیره یا دارک مود (Dark Mode) که با فعال شدن آن تمام بخش‌ها تیره می‌شد، نیز در این نسخه اضافه شده بود. درضمن  امکان استفاده از ژست‌های حرکتی به‌جای دکمه‌های ناوبری نیز در One UI فراهم شده بود. همچنین کاربران این رابطه کاربری می‌توانستند دکمه مخصوص بیکسبای را به انجام وظیفه جدیدی اختصاص دهند

رابط کاربری One UI 2.0 همراه با اندروید ۱۰.۰ در پوسته اختصاصی سامسونگ که برای قابلیت‌های Digital wellbing  وپایه بی‌سیم سامسونگ (در نسخه ۲.۵) مورداستفاده قرار گرفته بود، افزوده شد. در این نسخه تغییرات کوچکی در رابط کاربری ایجاد شد که شامل صفحه لاک اسکرین یا Dynamic Lock Screen (تغییر والپیپرها با هر بار نمایش لاک اسکرین) و برخی از ویژگی‌های دیگر می‌شود؛ البته ظاهر نسخه جدید One UI با نسخه قبلی آن تقریباً تفاوتی نداشت و کاربران در هنگام کار با آن تفاوت محسوسی را احساس نمی‌کردند. در ضمن پوسته این نسخه هم برای بهره‌مندی از ویژگی‌های مختلف مناسب بود.

در حال حاضر و در زمان نگارش این مقاله ۳.۱ جدیدترین نسخه One UI محسوب می‌شود و نسبت به نسخه اولیه تغییرات اندکی در آن ایجاد شده است. در این نسخه پنل نوتیفیکیشن‌ها نیمه شفاف است و دکمه‌های کنترل صدا در سمت راست گوشی قرار دارند. در ضمن گرافیک‌های انیمیشنی تمام بخش‌ها به‌صورت کاملاً روان اجرا می‌شوند. در حالت کلی به نظر می‌رسد هم خود سامسونگ و هم مشتریان گوشی‌های این شرکت در طول سه سالی که از ایجاد رابط کاربری One UI می‌گذرد، از هر سه نسخه آن راضی بوده‌اند.

در پایان باید بگویم که سامسونگ در طول سال‌هایی که مشغول  طراحی و ایجاد تاچ ویز، سامسونگ اکسپرینس  One UI  مشغول بوده است،  همیشه در نسخه‌های مختلف اندروید جدیدترین ویژگی‌های برتر را در گوشی‌های خود ایجاد کرده است.

نسخه‌های مختلف تاچ ویز به دلیل برخورداری از اپلیکیشن‌های ازپیش‌نصب‌شده، رابط کاربری خوبی نبود؛ اما باید بپذیریم که سامسونگ همیشه برای استفاده از جدیدترین ویژگی‌ها و قابلیت‌ها مشتاق بوده و هیچ زمانی در رابطه با این موضوع کوتاهی نکرده است. این شرکت در زمینه ایجاد تغییرات مثبت در اصلی‌ترین بخش رابط‌های کاربری خود عملکرد نسبتاً خوبی داشته و همیشه به کاربرانش اجازه داده است خود آن‌ها ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدید رابط‌های کاربری مختلف و نسخه‌های مختلف آن را تجربه کنند.

نظر شما در مورد روند تکامل رابط‌های کاربری موبایل سامسونگ چیست؟ آیا هنوز هم به پوسته خاصی که متعلق به دوران پوسته‌های کلاسیک مورداستفاده در گوشی‌های قدیمی  باشد، علاقه‌مند هستید یا نه؟ خوشحال می‌شویم نظرات خود را در رابطه با این موضوع با ما درمیان بگذارید.