همکاری سازمان فناوری و مرکز آمار ایران کلید خورد؛ آمارگیری در حوزه فاوا همگام با مجامع بین‌المللی

سازمان فناوری اطلاعات و مرکز آمار ایران با عقد قراردادی از همکاری مشترک خود برای اجرای طرح آمارگیری «برخورداری خانوار و استفاده افراد از فاوا» خبر دادند. هدف از اجرای این طرح، تهیه ۲۳ شاخص بین‌المللی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطح کشوری خواهد بود که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، محاسبه ضریب نفوذ دقیق اینترنت در کشور است.

در نشست خبری امروز سازمان فناوری که با حضور «امیر ناظمی» ریاست سازمان و «جواد حسین‌زاده» رئیس مرکز آمار کشور برگزار گردید، نحوه همکاری تشریح و در مورد جزئیات آن اطلاعاتی ارائه شد.

«امیر ناظمی» ریاست سازمان فناوری اطلاعات ایران در این رویداد خبری ضمن تبریک روز فناوری اطلاعات، در تشریح دلایل و اهمیت همکاری این سازمان با مرکز آمار کشور گفت:

«ما همیشه در مدیریت دانش از این صحبت می‌کنیم که داده‌ها باید تبدیل به اطلاعات و سپس این اطلاعات، تبدیل به دانش شوند، و در بسیاری از موارد دانشی که در یک حوزه بدست می‌آید صرفا داده‌ای برای ورود به یک حوزه دیگر است. آمار زمانی برای ما ارزشمند می‌شود که بتواند امکان تولید دانش را فراهم کند، و یکی از این امکان‌ها استفاده از مقایسه است. بنابراین داده‌ها زمانی برای ما اهمیت پیدا می‌کنند که بتوانیم آن‌ها را با داده سایر کشورها، یا سایر داده‌ها در مقاطع زمانی گذشته مقایسه کنیم.»

ناظمی ادامه داد که به خاطر اهمیت این مسئله، کشورهای دنیا برای آمارگیری دقیق اتحادیه‌هایی تشکیل داده و زیر نظر برخی سازمان‌های زیرمجموعه سازمان ملل متحد در تلاشند که ضمن آشنایی با روش‌های آمارگیری، به آمار سایر کشورها نیز دسترسی داشته و سپس آن‌ها را به مرحله انتشار عمومی برسانند. اتحادیه جهانی مخابرات یکی از همین نهادهاست که به طور تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت می‌کند.

ناظمی درباره فعالیت‌های اخیر اتحادیه جهانی مخابرات و لزوم همگام شدن ایران با تصمیمات این نهاد گفت:

«اتحادیه جهانی مخابرات شاخصی تحت عنوان IDI منتشر می‌کند که بیانگر میزان آمادگی کشورها برای توسعه فناوری‌های ارتباطیست. اما از سال ۲۰۱۹ که قرار بود سری جدید این آمار محاسبه شود، تبادل نظری در سطح جهانی و در راستای دو محور شکل گرفت. یکی اینکه تعاریف فعلی در حوزه ارتباطات، مثلا «پهن‌باند» یا «سطح دسترسی مردم به اینترنت» قدیمی شده و نیازمند به‌روزرسانی هستند. محور دوم و چالش دیگر مذاکرات هم این بود که کدام آمارها باید به صورت سرشماری و مستقیما از مردم گرفته شده و کدام موارد باید به صورت رایانه‌ای و از دیتابیس‌ها گرفته شوند.»

رئیس سازمان فناوری در ادامه از میزان دسترسی به پهن‌باند مثال زد که می‌توان از طریق بانک‌های داده رایانه‌ای به آن‌ها دسترسی پیدا کرد. با این وجود، چالشی که در این نوع آمارگیری وجود دارد این است که برای بعضی شاخص‌ها، مثلا ضریب نفوذ اینترنت نمی‌توان به آمار و ارقام درستی رسید. به طور مثال طبق آخرین آمار ۸۴ میلیون‌نفر در کشورمان از اینترنت استفاده می‌کنند که طبق این موضوع ضریب نفوذ اینترنت باید رقمی معادل صد درصد باشد.

اما این رقم از لحاظ فنی درست نیست چرا که ممکن است شخصی دارای چندین سیم‌کارت باشد. به خاطر همین لازم است که از طریق سرشماری، به آمار و ارقام درست دست پیدا کرد و از این طریق شاخص‌هایی مثل «ضریب نفوذ اینترنت» را مطابق تعاریف جدید جهانی محاسبه کرد و در اختیار عموم قرار داد. ناظمی با بیان اینکه طبق این توضیحات، در آخرین جلسات اجلاس اتحادیه جهانی مخابرات با آمارگیری از یک سری شاخص توافق حاصل شده گفت:

«نهایتا یک سری شاخص در جلسات اتحادیه جهانی مخابرات مشخص شد که کشورها ملزم هستند به صورت سرشماری از آن‌ها آمارگیری کنند. چون نوع نمونه‌گیری و انتخاب جامعه آماری برای این موضوع در تخصص مرکز آمار ایران است، سازمان فناوری تصمیم به همکاری با این مرکز گرفت که می‌توانند در مسائلی مثل انتخاب گروه‌های آماری و بومی‌سازی آمارها به ما کمک کنند.»

به گفته ناظمی این همکاری مشترک در آمارگیری، بر اساس ۲۳ شاخص‌ و تعریف بین‌المللی انجام می‌شود که کشورها در اتحادیه جهانی مخابرات درباره‌شان به اجماع رسیده‌اند. جامعه آماری در نظر گرفته شده هم جامعه بزرگی است که بتوان داده‌های بدست آمده از آن را به کل کشور تعمیم داد که این داده‌ها می‌توانند در کارهای پژوهشی بسیار مفید ظاهر شوند. ضمن این که کسب و کارها و عموم مردم نیز بسته به نیازشان می‌توانند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند.

«جواد حسین‌زاده» رئیس مرکز آمار کشور نیز در این مراسم با اشاره به اهمیت فناوری اطلاعات در ساز و کارهای کشور و پیشبرد امور، اعلام کرد که حکمرانی شایسته در کشور بدون حکمرانی داده امکان‌پذیر نیست و این موضوعی است که مسئولان در حوزه آی تی به دنبال آن هستند.

حسین‌زاده همچنین در مورد تاریخ شروع آمارگیری برای طرح «برخورداری خانوار و استفاده افراد از فاوا» گفت:

«برای آمارگیری از ۱۲ تیر تا ۱۰ مرداد به ۲۰ هزار نمونه آماری کشور مراجعه خواهد شد. همچنین با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام دادیم، در صورتی که اجرای طرح به درستی و بدون مشکل پیش برود تا ۲۵ اسفند سال جاری نتایج را به صورت عمومی منتشر خواهیم کرد.»

شایان ذکر است که طرح یاد شده، در سال‌های ۱۳۹۲، ۱۳۹۴ و ۱۳۹۶ توسط مرکز آمار اجرا شده که بر اساس نتایج بدست آمده در سال ۱۳۹۶ از مجموع ۲۴/۷ میلیون خانوار کشور ۶۹/۷ درصد به رایانه و ۷۲/۸ درصد به اینترنت دسترسی داشته‌اند. همچنین از ۷۲/۳ میلیون نفر جمعیت ۶ ساله و بیشتر کشور ۸۰/۷ درصد از تلفن همراه و ۴۸/۴ درصد از رایانه استفاده کرده‌اند.

در انتهای رویداد نیز مراسم عقد قرارداد سازمان فناوری اطلاعات و مرکز آمار ایران برگزار شد و اعلام گشت که سند ۲۳ شاخص مد نظر اتحادیه جهانی مخابرات برای آمارگیری به صورت سرشماری، به زودی در وبسایت سازمان فناوری قرار خواهد گرفت.